Sayfa 19

Hazırlık

Her edebi metin, içinde oluştuğu tarihi bir dönem vardır ve edebi metinlerin hepsinde bu tarihi dönemlerin izlerini görmek mümkündür. Edebi metinlerin temasını tarihi dönemler etkiler. Bazı edebi metinler, oluştuğu dönemin izlerini taşırken, bazıları da konusunu tamamen tarihi gerçeklerden alabilir.

Sayfa 20

1)Sosyoloji toplumsal olayları doğrudan algılar, ifade eder, bunlara çözüm teklifleri sunar. Edebiyat ise aynı toplumsal olguyu hayal gücüyle yoğurarak dile getirir ve sosyoloji gibi gerçekliğe bağlı kalmak zorunda değildir. Sosyolojide terimler kullanılırken edebiyatta edebi bir dil kullanılır.

2)”Edebi eserin edebiyat dışı kriterlere kurban edilmemesi” ifadesi, edebiyat eserlerinin bilim dalları gibi gerçeğe büsbütün bağlı kalmakla estetik değerlerini kaybedeceğini, güzelliğini ve etkileyiciliğini yitireceğini anlatmak için kullanılmıştır.

3)Edebiyat ve Eğitim adlı metinde insanı konu alan psikoloji ve sosyoloji bilimlerinin edebiyattan nasıl faydalandıkları anlatılmaktadır.

2.Etkinlik

Tanzimat:Tarih

Gelenek-görenek:Sosyoloji

Bilinçaltı:psikoloji

Retorik:edebiyat

Eğitim:sosyoloji

Estetik:edebiyat

Edebiyatın Diğer Bilimlerle İlişkisi: İnsan hayatında var olan, insanı etkileyen, düşündüren, her şey edebiyatın konusu olabilir.

Edebiyat-Tarih İlişkisi:Bir eser, ele aldığı konuyla bir tarih gerçeği anlatıyor olabilir ya da bulunduğu dönemin özelliklerini taşıyor olabilir. İnsanlığın hafızasında iz bırakan, geniş kitleleri uzun yıllar etkileyen savaşlar, göçler, siyasal olaylar edebiyatın da konusu olabilir.

Edebiyat-Coğrafya İlişkisi: Edebi metnin önemli unsurlarından biri de yer, yani mekandır. Olay örgüsü bu mekan etrafında şekillenir. Özellikle gezi yazıları, egzotik romanlar bu türden eserlerdir.

Edebiyat-sosyoloji İlişkisi: Sanatçı, belli kuralları, gelenekleri, örf ve adetleri olan bir toplum içerisinde yaşar. Sosyoloji, bu toplumu oluşturan bireyleri inceler.

Edebiyat-Psikoloji İlişkisi: Bir edebi eser, sanatçının yaşantısından izler taşır. Kimi zaman sanatçının ruhsal durumunu kimi zaman da eser içinde geçen kişilerin ruhsal durumunu anlatmak amacıyla sanatçı, ruh çözümlemelerini yapar.

Edebiyat-Felsefe İlişkisi: Felsefe somut ve soyut olanı çeşitli yönleriyle inceleyen, eleştiren bir düşünce sistemidir.

Sayfa 21

Anlama Yorumlama

1)”Edebiyat ve Sosyoloji” adlı metinde edebi eseri “toplumsal bir yasama” olarak değerlendiren yazar, edebiyatın toplumdaki gelenek ve görenekleri, sosyal ve kültürel değerleri, ekonomik koşulları ve siyasi gelişmeleri bir bütün olarak ele aldığını anlatmak istemiştir.

2)İnsanı ilgilendiren her şey edebiyatın konusu olabilir.

3)Geçmişteki düşüncelerin, hayat tarzlarının ve sosyal yapının özelliklerinin günümüze aktarılmasında sosyoloji biliminin araştırmaları önemli bir araçtır.

4)Tarihi olaylar insanların duygu ve düşünceleri üzerinde büyük etkiler yaratır.

Değerlendirme Cevapları

A)Edebiyat eserinde geçmişte yaşanan önemli olayların anlatılması, tarih biliminden; toplumun gelenek, görenek ve adetlerinin anlatılması antropoloji biliminden; insanların birbiriyle ilişkilerinin anlatılması sosyoloji biliminden; insanların ruh halleri ve bilinçaltındaki düşüncelerin anlatılması psikoloji biliminden yararlanıldığını gösterir.

Edebiyatın farklı bilim dallarından yararlanması, edebiyatın insan ve insan hayatıyla ilgili her şeyi içine alan, çok geniş bir ifade alanına sahip olduğunu gösterir.

B)DDY

C)1)D,2)B