Sayfa 127

Hazırlık

Sanat metinlerini okumak, insanın duygu, düşünce ve hayal dünyasına yeni ufuklar açar. Öğretici metinleri okumanın amacı yalnızca bilgi edinmek ve kafamızdaki sorulara yanıt aramaktır.

Ekoyay Yayınları 9. Sınıf Türk Edebiyatı Cevapları Sayfa 130

İnceleme

1.Metin-Kösedağı

1)Masalın söylendiği dönemde beyler toplumun itibar sahibi kişileridir. Onların yanında çalışmak, insanlar için çok önemli bir başarı sayılır. Koyun, keçi, sığır gibi hayvanlar önemli geçim kaynaklarıdır

2)Kösedağı masalının olay örgüsü;

Türkmen Beyi’nin güvenilir ve akıllı bir kahya bulmaya karar vermesi

Bir kösenin bu işe talip olması

Türkmen Beyi’nin bu köseye koyun vermesi, kırk gün sonra bu koyunla birlikte bir kürk, bir deri ve bir koyun değerinde parayı getirmesini istemesi

Köse’nin bu işe bir anlam veremeyip düşünmesi

Köse	Akıllı, kurnaz ve idealleri uğruna çaba gösteren bir insandır.
Ese	İyi niyetli fakat fazla zeki olmayan bir insandır.
Ese Kızı	Çok zeki ve ileri görüşlü, hisleri güçlü bir kızdır.
Türkmen Beyi	Dürüstlüğe, doğruluğa, akla ve cesarete önem veren cömert bir beydir.

4)Metinde zaman unsuruna değinilmemiştir yani olayların ne zaman geçtiği belli değildir. Kırk gün, kırk gün kırk gece masallarda karşımıza çıkan klişeleşmiş söz kalıplarıdır.

Metinde mekan olarak Türkmen Beyi’nin konağı ve Ese’nin köyü ön plana çıkar ancak bu mekanların özellikleri hakkında pek açıklama yapılmamıştır.

5)Masalın teması “Akıl, akıldan üstündür.”

6)Metinde masala özgü nitelikler:

Metnin bir tekerlemeyle başlaması ve bir tekerlemeyle bitmesi

Anlatımda “-miş”li geçmiş zaman cümlelerinin kullanılması

Bazı olayların ve kişilerin bazı özelliklerinin abartılması

Olayların geçtiği zamanın belli olmaması

“Az gitmiş, uz gitmiş, dere tepe düz gitmiş”, “böyleyken böyle” gibi masallara özgü klişe sözlerin kullanılması

8)Metnin yazarı belli değildir. Masallar anonim metinlerdir. Bu masalı derleyen ve yazıya aktaran araştırmacı yazar Eflatun Cem Güney’dir.

10)Metin öğretmeyi değil, insana özgü bir duygu ve düşünceyi kurmaca olay ve kişilerle önemli kılmak, insanları düşündürmek ve onlara bir ders vermek amacıyla düzenlenmiştir.

11)Masalda bu ifadelerin en önemli rolü, anlatıma akıcılık kazandırmaktır.

12)Masal hakkında bilgi almak için tıklayınız.